Çin’in Silikon Vadisi Shenzhen (Şenzen) (1 Viewer)

Küçük bir ada olan Chek Lap Kok üzerinde kurulu olan Hong Kong Uluslararası Havalimanı'ndan başlayan yolculuğumuzda 3 asma köprü ve 1 tünelden geçtikten sonra Hong Kong şehrinin olduğu ana adaya varıyoruz. Yer yokluğu nedeniyle adaya inşa edilen havalimanını ana adaya bağlamak için yapılan dev projeler belgesellere bile konu olmuştu. Karayolu dışında 24 dakikada Hong Kong'un merkezine gidebileceğiniz hızlı tren de mevcut. Havalimanı yolcu ve kargo trafiği bakımından dünyanın en büyükleri arasında. Bu havalimanında en çok sevdiğim olay ücretsiz ve sınırsız olarak sunulan Wi-Fi hizmeti oldu. Koca havalimanının neresine giderseniz gidin bağlantınız kopmuyor ve çekim gücü değişmiyor.​

Havalimanında ücretsiz Wi-Fi hizmetinin sebep olabileceği kazaların önüne geçmek için konulan uyarı yazıları dikkat çekiyor.​

Çin'in dünyaya açılan kapısı Hong Kong ​

7 milyondan fazla insanın yaşadığı Hong Kong, Çin'in güneyindeki 200'den fazla adadan oluşuyor. 1997'de İngilizlerin anlaşma gereği Çin'e devrettiği Hong Kong, Özel Yönetim Bölgesi (SAR - Special Administrative Region) olarak tanımlanmış. Çin'e bağlı olsa da Çin'den tamamen farklı özerk bir yönetim söz konusu. Hong Kong dünyanın en büyük ticaret ve lojistik merkezleri arasında yer alıyor ve Çin'deki katı kurallar Hong Kong'ta geçerli değil. Hong Kong'un ticari kanunları Çin'den tamamen farklı. Hong Kong'un borsası bile ayrı. Hong Kong'ta alışveriş yaptığınızda vergi ödemiyorsunuz. Bu yüzden turistlerin alışveriş için tercih ettiği şehirler arasında. Hong Kong'a Türk vatandaşları vizesiz seyahat edebiliyor. Havalimanındaki giriş formunu doldurduktan sonra Hong Kong'a giriş yapabiliyorsunuz. Soldan akan trafikte ilerlerken artık şehrin silüeti ile bütünleşmiş gökdelenlerin üzerindeki uluslararası şirketlerin ışıklı tabelalarını seyrediyoruz.​

Hong Kong'un en yüksek noktası Victoria Tepesi'nden görünümü ​

Devlet mal sahibi, vatandaş kiracı ​

Gece ışıl ışıl gördüğümüz Hong Kong, gündüz kusurlarını açık ediyor. Binaların neden bu kadar bakımsız olduğunu sorduğumuz rehberimizin cevabı tüm durumu özetliyor. Hong Kong'taki binaların neredeyse yarısı devlete ait ve bunlar uygun şartlarla vatandaşlara kiralanıyor. Hal böyle olunca vatandaş kirasını ödüyor gerisine de karışmıyor. Diğer ilginç bir detay ise Hong Kong'un dünya emlak fiyatları endeksinde 2015'te Londra'yı geride bırakıp Monaco'nun ardından en pahalı ikinci şehir konumuna yükselmesi.​

Hong Kong'un ihtişamlı silüetinin arkasında bambaşka bir şehir var​

Mobil tamir istasyonu ​

Hong Kong'ta telefon satış ve tamiri yapan dükkanların toplandığı Sin Tat Plaza'ya yolumuz düşüyor. Her marka ve model telefonu bulabileceğiniz çarşıda turist ve yerli müşteriye farklı fiyatlar sunuluyor. Bu yüzden pazarlıksız alışveriş yapmamakta fayda var. Esnafın İngilizce bilgisi yok denecek seviyede. Bu yüzden elinize hesap makinesini alıp pazarlık yapmak en sağlıklısı. Bozulan telefonların tezgahlarda anında tamir edildiği çarşıda ilginç görüntülerle karşılaşıyoruz.​

Sin Tat Plaza'da telefon tamiri dakikalar içinde yapılıyor​

Dünyanın üretim merkezi Çin'e yolculuk ​

TCL'in yönetim ofisi ve fabrikasının bulunduğu Çin'e gitmek üzere Hong Kong'tan yola çıkıyoruz. Çin ve Hong Kong arasındaki köprüyü geçtikten sonra Çin'e sıkı bir gümrük kontrolü sonrasında giriş yapıyoruz. Çin'e Hong Kong'taki gibi vizesiz girmek mümkün değil. Çin'e girişte ilk olarak trafiğin yönü değişiyor. Artık Türkiye'de olduğu gibi trafik sağdan akıyor. Çin'deki sürücülerin Türkiye'deki gibi sabırsız olduğu hemen dikkatimizi çekiyor. Kimse kimseye yol vermiyor ve trafikte hafiften bir kaos yaşanıyor.​

İnternet yasakları devrede ​

Çin'de internet sıkı bir denetime tabi. Öyle ki Çin hava sahasında uçan uçaklarda bile internet hizmeti verilemiyor. THY'nin Hong Kong - İstanbul uçuşunda uçakta Wi-Fi hizmeti olmasına rağmen regülasyonlar nedeniyle Çin hava sahasından çıkana kadar hizmet durduruldu. Bu kısıtlamalar Hong Kong için geçerli değil. Kendi internet alan adına da sahip olan Hong Kong'ta Facebook ve Twitter'a sorunsuz bir şekilde erişebiliyorsunuz. Daha önce de belirttiğim gibi Hong Kong'ta Çin'deki yasaklar geçerli değil.​

10 milyar dolar AR-GE yatırımı ​

Sınırdan geçtikten sonra 15 dakikalık kısa bir yolculukla Hong Kong'un hemen yanı başında Çin'in son dönemdeki gözde şehirlerinden ve Çin'in Silikon Vadisi olarak adlandırılan Shenzhen'deyiz. Küçük bir balıkçı köyü iken bugün 12 milyonu aşan nüfusuyla dünyanın en kalabalık şehirleri arasında yer alan Shenzhen, son yıllarda telefon üreticilerinin merkez üssü konumunda. TCL, Huawei, OnePlus, ZTE, Gionee, CoolPad, Zopo gibi dünyanın en büyük telefon üreticilerinin merkez ofisleri Shenzhen'de. Kafanızı şöyle bir kaldırıp baktığınızda binaların üzerindeki teknoloji şirketlerinin tabelalarını görüyorsunuz. Geçen sene 10 milyardan fazla AR-GE yatırımı alan şehir kişi başına AR-GE yatırımı konusunda İsrail ve Güney Kore ile aynı seviyelere ulaşmış.​

Çin'in beyaz eşya devi TCL ​

TCL, Çin pazarına sunduğu televizyon, klima, çamaşır makinesi, buzdolabı ve küçük ev aletleri ile üretimine devam ederken son yıllarda akıllı telefonlar başta olmak üzere mobil cihaz pazarına odaklanmış durumda. Panel üretiminde dünyanın 5'inci büyük şirketi konumunda olan TCL, 32 inç panel üretiminde ise dünya birincisi. TCL için Çin'in Vestel'i diyebiliriz.​

TCL binasına girişimizde sıcak bir karşılama mesajı bizi bekliyor.​

Asyalı gibi üret Avrupalı gibi sat​

2004 yılında Fransız Alcatel'in mobil bölümü onetouch'ı bünyesine katan TCL, Fransız DNA'sını korumayı başarmış. TCL'in en önemli markası konumundaki Alcatel Onetouch'ın Türkiye Ülke Müdürü Neşe Ünsal ve diğer basın mensubu arkadaşlarla şirketin Mobil Cihaz Bölüm Başkanı Alain Lejeune ile bir araya geliyoruz. Toplantı odasında şirketin faaliyetleri, yeni ürünleri, hedefleri hakkında detaylı bir sunum yapılırken yeni ürünleri yakından görme ve inceleme fırsatı buluyoruz.​

TCL, Çinli bir şirket olsa da Alain Lejeune'un konuşmasından batılı bir şirket gibi yönetildiği izlenimini ediniyoruz. TCL'in tasarım ofisi ve Avrupa'daki lojistik merkezi Fransa'da bulunuyor. TCL'in yönetiminde önemli kademelerde görev alan Fransızlar şirketin batılı imajını yansıtıyor. Şirketin pazarlama ve halka ilişkiler gibi dışa dönük pozisyonlarında yine Fransızları görüyoruz. Tüm tanıtım kampanyalarında da Fransız izlerini görmek mümkün. TCL, Alcatel Onetouch ile Asyalı bir şirket gibi üretip Avrupalı bir şirket gibi satış yapıyor.​

Lejeune, Rusya mobil pazarında elde ettikleri birincilik sonrası benzer bir başarı hikayesini Türkiye pazarında elde etmek istediklerini söylüyor ve bunun için gerekli organizasyon değişikliğinin sinyallerini veriyor. Şu anda Viyana ofisine bağlı olan Alcatel Onetouch Türkiye ofisinin bağımsız bir ülke ofisi olması gündemde. TCL fabrikasından çıkan ve tüm dünyada satışa sunulan akıllı telefonlar satış rakamları dikkate alındığında Rusya'da birinci, Güney Amerika'da ikinci, Avrupa'da ise dördüncü sırada yer alıyor.​

Mobil Cihaz Bölüm Başkanı Alain Lejeune ve Alcatel Onetouch'ın Türkiye Ülke Müdür Neşe Ünsal​

Yılda 130 milyon akıllı telefon​

TCL merkezindeki görüşmelerimizi tamamladıktan sonra Huizhou şehrinde yeni kurulan ve yıllık 130 milyon adet mobil cihaz üretim kapasitesine ulaşan TCL fabrikasına doğru yola çıkıyoruz. Çin'in üretim üssüne dönen bölgede irili ufaklı binlerce fabrika yer alıyor.1 saatlik yolu yoğun trafik yüzünden 2 saatte alabiliyoruz. Fabrikaya girişte fotoğraf ve video kaydının yasak olduğu hatırlatılıyor. Henüz piyasaya çıkmamış cihazların da üretim bandında olduğu fabrikadaki sıkı güvenlik önlemleri dikkatimizi çekiyor. Fabrika müdürü tarafından yapılan kısa bir sunum sonrası 3 katlı fabrikayı gezmeye başlıyoruz.​

7500 kişinin çalıştığı fabrikada telefon üretim işlemine 3. katta başlanıyor. Ana karta çip ve diğer donanımların yerleştirildiği bu bölümde işçilerin montaj yaptığı kapalı kabinler dikkatimizi çekiyor. Rutubet ve tozdan arındırılmış bu kabinler işçilik kalitesinin de bir göstergesi. Fabrikada teknolojinin tüm imkanları kullanılarak yüksek kalitede üretim hedeflenmiş.​

İkinci katta telefonların donanım montajı tamamlanıp yazılım yüklemeleri ve testleri yapılıyor. Son olarak paketleme ve diğer işlemleri tamamlanan cihazlar dünyanın dört bir yanına uçak ve gemilerle gönderilmek üzere tırlara yükleniyor.​

150 ülkede satışta ​

2013 Temmuz'da 60 milyon adet kapasiteli ilk bölümü üretime başlayan fabrikanın 2014 yılında tamamlanan ikinci bölümüyle birlikte üretim kapasitesi 130 milyona ulaşmış. Dünyanın en büyük kapasitesine sahip olan fabrikada TCL, Alcatel Onetouch markaları dışında Vodafone, Orange, Telefonica, T-Mobile, AT&T gibi dünyanın önde gelen mobil operatörlerinin kendi markaları ile piyasaya sunduğu akıllı telefonlar da üretiliyor. Yaklaşık 150 ülkede satışa sunulan cihazlarla TCL, dünyanın en büyük mobil cihaz üreticileri sıralamasında 2014 yılında 5'inci sıraya kadar yükselmeyi başarmış. Tüm dünyada 75 bin çalışana sahip olan TCL'in Çin dışında Güney Amerika'da 4 fabrikası daha bulunuyor. Çin'deki 5 Ar-Ge merkezi dışında şirketin Fransa, İtalya ve ABD'de Silikon Vadisi'nde Ar-Ge merkezleri bulunuyor.​

Fabrika değil kampüs ​

Son yıllarda Çin'de üretim yapılan fabrikalar sağlıksız çalışma koşullarıyla gündeme geliyor. Çocuk işçi çalıştırılması, işçilerin hapishaneden farksız yurtlarda kalmaları ve intihar olaylarını sıkça duyduk. Kafamdaki bu olumsuz düşüncelerle gittiğim TCL fabrikası beni çok şaşırttı. Fabrika binası bir okulu andırırken, tertemiz tuvaletler, işçilerin dinlenme ve yemek saatlerinde rahat vakit geçirmeleri için hazırlanan kantin binası ve fabrikanın etrafındaki spor alanlarıyla bir üniversite kampüsünden farksızdı TCL fabrikası.​

Fabrikanın yanında çok amaçlı bir spor kompleksi yer alıyor.​

Biraz nostalji ​

Fabrika içinde yer alan bir salonda dünden bugüne TCL ve Alcatel'in ürettiği tüm mobil cihazlar sergileniyor. 90'lı yılların en havalı telefon modelleri arasında yer alan kapaklı modellerden, klavyeli modellere tam bir nostalji yaşıyoruz. Sergilenen tüm modellerin çalışır halde olması dikkatimizi çekiyor.​

Alcatel'in 90'lı ve 2000'li yıllarda popüler olan cep telefon modelleri​

Kopyalamak onların işi ​

Fabrika ziyaretinin ardından Shenzhen'e doğru yola çıkıyoruz. Akşam iş çıkış saatine denk gelen yolculuğumuzda 1 saatlik yolu neredeyse 4 saatte tamamlayabiliyoruz. Shenzhen'deki trafik yoğunluğu İstanbul'u aratmıyor​

Her şeyi kopyalama konusunda rakipsiz olan Çinliler, Window of the World (Dünyanın Penceresi) adını verdikleri Shenzhen'deki eğlence parkında dünyanın tüm önemli yapılarının kopyasını sergilerken adeta "gerekirse dünyayı kopyalarız" mesajını veriyorlar. 1/3 ölçeklendirmeyle inşa edilen Eyfel Kulesi'nin replikası parkın en dikkat çeken yapıları arasında.​

Shenzhen, San Jose olur mu?​

ABD'de Silikon Vadisi'nin merkezi kabul edilen San Jose ile Çin'in yükselen yıldızı Shenzhen'i karşılaştırmanın ne kadar doğru olduğu tartışılabilir. Ancak Shenzhen'in Uzakdoğunun Silikon Vadisi olmak istediği bir gerçek.​

San Jose'nin yanı başında Pasifik'in kültür ve finans merkezi San Francisco, Shenzhen'in yanı başında ise Uzakdoğunun ticaret merkezi Hong Kong var. San Jose'nin yakınında eğlencenin başkenti Las Vegas, Shenzhen'in yakınında ise Uzakdoğunun Las Vegas'ı olarak kabul edilen Makao Adası var.​

Peki coğrafi ve iklim özellikleri de benzerlik gösteren bu iki bölge birbirine rakip olabilir mi? Benzerliklerden yola çıkarsak neden olmasın diyebiliriz.​

ABD'deki teknoloji şirketleri üretimlerini ölçek ekonomisinin avantajlarından faydalanabilmek için Çin'e kaydırmadan önce Silikon Vadisi'ndeki fabrikalarda gerçekleştiriyorlardı. Bugün Silikon Vadisi dünyanın en yetenekli insanlarını mıknatıs gibi kendine çeken ve katma değerli işlerin üretildiği bir teknoloji üssüne dönüşmüş durumda. Dünyanın ortalama maaş ve ortalama kira değerlerinin en yüksek olduğu şehir Silikon Vadisi'ndeki San Jose. Google, Facebook gibi teknoloji devlerinin merkez ofislerinin yer aldığı Silikon Vadisi'nde dünyanın en iyi yazılımcılarını bulmak mümkün. Google, Twitter ve Facebook'un yasaklı olduğu Çin'de ise ingilizce konuşabilen birilerini bulmak bile çok zor. Shenzhen'in son yıllarda gösterdiği yükselişi görmezlikten gelemeyiz. Çin hükümeti Shenzhen'deki Ar-Ge çalışmalarını destekliyor ve birçok şirkete maddi destek sağlıyor. Ancak ucuz işçilik ve ölçek ekonomisinden kurtulup yüksek teknolojiyle katma değerli işler üreten bir Shenzhen için farklı adımlar atılması şart!​

Silikon Vadisi'nin gözde girişimlerden Uber, 2014 yılında Çin pazarına giriş yapmıştı. Schenzen'de bir otelin girişinde gördüğüm Uber araç bekleme noktası, "Shenzhen, San Jose olur mu?" sorusuna belki de cevap niteliğinde.​

​